Zaffelare

De vroegere gemeente Zaffelare werd gedeeltelijk stad Gent in 1965 en gemeente Lochristi in 1977. Meerdere vondsten wijzen op menselijke aanwezigheid tijdens het steentijdperk. In de middeleeuwen kwam het gebied onder de kerkelijke bevoegdheid van de Gentse Sint-Baafsabdij. De graaf van Vlaanderen schonk (vermoedelijk in de 11de eeuw) het eigendomsrecht aan de Gentse Sint-Pietersabdij. Aanvankelijk was er bewoning langs twee natuurlijke wegen: een zandrug (Oudeveldstraat) ten zuiden en de Durme (Zuidlede) ten noorden. In 1221 kreeg de Sint-Pietersabdij de toelating om een kerk te bouwen en om voortaan het kerkelijke patronaatsrecht uit te oefenen. Centraal door het territorium werd een ontginnings-as aangelegd (van Rechtstraat tot Bosdam) en ontstond een nieuw dorp. Rond 1240 werd een keure gegeven (bevestigd in 1261) en ontstond een aparte heerlijkheid met zeven schepenen en een vertegenwoordiger van de abt (later baljuw genoemd).
Meestal was Zaffelare een welvarend dorp dat echter veel te lijden heeft gehad van plunderingen en brandschattingen. Een brandschatting is een geschat hoog bedrag dat een dorp of streek aan doortrekkende troepen moest betalen om te voorkomen dat dezen het dorp of de streek plunderden en in brand staken. Na betaling kreeg men een beschermingsbrief (sauvegarde) de geldig was zolang die troepen aanwezig waren. Zeer dramatisch was de periode van de herovering van het protestantse Gent in de 16de eeuw en de brandstichtingen door Franse soldaten in de jaren 1676-1678. In 1570 werd een kanaaltje gegraven naar de Zuidlede.
De parochie en heerlijkheid Zaffelare werd in de Franse tijd een zelfstandige gemeente. In 1888 werd een stoomtram naar Gent ingelegd, later ook naar Lokeren. Tientallen jaren lang was er een felle strijd tussen de liberale en de katholieke partij. Wellicht in dit kader ontstond de intussen verdwenen ‘rattenschieting’.
De huidige kerk dateert deels uit de 17de eeuw en voor de rest uit de jaren 1898-1907. Op het oude kerkhof rond de kerk dateert het oudste grafmonument van 1850.
Tot ver in de 20ste eeuw bleef Zaffelare een landbouwersdorp met vanaf 1890 ook verscheidene bloemisten. Vandaag wonen er vooral loon- en weddetrekkenden die werkzaam zijn in de Gentse regio.

Toeristisch:

• Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Pieterskerk en het oude kerkhof
• Pastorie
• 15 kapelletjes van de ommegang
• De kastelen van Speurdonk en Nerenhoek
• De hoeve van het vroegere Torregoed
• Omwalde hoeven (Rozengoed, Motje,...)
• Herenwoningen uit de 19de eeuw, waarvan één met bijhorende brouwerij
• Oude stadspoort van Gent aan Oosteinde 18 (herenwoning uit 18de eeuw)
• Het landschappelijk waardevolle gebied tussen Zaffelaredorp en Mendonkdorp
• Provinciaal Domein Puyenbroeck (deel)
• 't LoS: Lochristi Sierteeltmuseum