Naam: Wittewalmolen, Wittewallemolen
Ligging: Bredestraat 250, Oostakker, Kadasterperceel B43
Bij de kruising Wittewalle en Woestijnestraat, nabij Lochristi.
Toponiem: Meuleveld.
Type: Staakmolen
Functie: Korenmolen
Gebouwd voor 1772
Verdwenen: in 1946 door sloop
Geschiedenis:
De Witte Wallemolen was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de huidige Bredestraat (vroegere toponiemen: Woestijnestraat, Warande, Meuleveld), nabij de kruising met Wittewalle, op 1,4 km ten noordoosten van de kerk van Oostakker, nabij de grens met Lochristi.
De oudste vermelding vonden we in het Stadsarchief van Gent, in 1613 ...van eene coorenwintmuelene ghenaempt de muelne te wittewalle, gestaen ende drayende metten wal ende syngel...
We vinden de molen eveneens vermeld als plaatsbepaling in de Gazette van Gent van 5 oktober 1772: VII I. koop eene partye Ette-Weede binnen het zeve Oostakker by Witte-Walle-Molen, oost Mynheer Maelcamp, sorterende ende gebruykt als vooren, groot 381.
De molen behoorde tot de heerlijkheid van Meirhoute.
Hij staat afgebeeld op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen onder de benaming Wittewal Molen, op de Atlas der Buurtwegen (1842) als Wittewalmolen, op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als Witte Wal Molen en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) zonder benaming.
In de Gazette van Gend van 3 november 1794 vinden we de benaming Witte-Walle-Molen als plaatsaanduiding voor de verkoop van een nabijgelegen hofstede, gebruikt door Joannes de Bruyne.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Augustin Van Overwaele, Oostakker
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Augustin Van Overwaele)
- 29 december 1856, deling: a) Benjamin Van Overwaele en b) Victor Van Overwaele, Oostakker (notaris Beernaert)
- 28 oktober 1865, deling: Benjamin Van Overwaele, Oostakker (notaris Buysse)
- 1868 naast de windmolen werd een rolmolen geplaatst
- 14 maart 1873, verkoop aan Pierre Sorgeloose, te Oostakker (notaris De Rudder, graanwindmolen en rosmolen)
- 1874 plaatsing van een stoommachine terwijl nog steeds met de wind werd gemalen.
- 27 april 1886, deling: Karel Sorgeloose-Rottier Marie-Christine, Oostakker (notaris De Rudder)
- 1928, erfenis aan de kinderen Aloïs en Gilma Sorgeloose bij het overlijden van Karel Sorgeloose.
- 1935 De molen geraakte buiten gebruik.
In 1946 werd de staakmolen, die in verval was geraakt, gesloopt. Een metalen roede werd in 1947 hergebruikt in de Westermolen te Lembeke.
Over de heerlijkheid Meirhoute waartoe de molen behoorde:
De heerlijkheid Meirhoute strekte zich uit tussen de Meerhoutstraat en de Helschotten, en de Meulewegel en de Wittewallemolen. Ze beschikte over een eigen rechtbank, met een baljuw en vijf schepenen.
Burggraaf Hugo van Gent en heer van Heusden verkocht de heerlijkheid van Meirhoute aan de SintBaafsabdij, wat in 1265 door zijn zoon Hendrik bekrachtigd werd. Een akte uit 1284 stelt de abdij in het volle bezit van de heerlijkheid, dat sindsdien in Groot en Klein Meerhoute werd opgedeeld. Vanaf de 16de eeuw hing de heerlijkheid niet langer af van de Sint-Baafsabdij, maar wel van het leenhof van de Oudburg.
Bronnen:
- Familiearchief Sorgeloose
- Rijksarchief Gent. Aanwinst 7796. Archief van de Schepenbank van Groot-Meirhoute. De stukken uit dit archiefbestand werden aangekocht in maart 1948.
- Noël Kerckhaert, Oude Oostvlaamse Huisnamen, 1993.
- Gazette van Gend, 10 oktober 1772 en 11 november 1794.
- https://www.molenechos.org/verdwenen/
- Frans De Potter en Jan Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen. Eerste reeks Arrondissement Gent. Achtste deel, Gent, 1864-1870. Oostakker, p. 12-17.
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent, in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, jg. XV, 1961, deel 2, Gent, 1962.
- Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6,
Gemeenten O-R, Opwijk, 2006.
- Maurits Gysseling, Geschiedenis van Oostakker en St.-Amandsberg tot 1794, Oostakker, 1974.
- Roger Poelman, Oostakker in de I9de eeuw, s.l., 1976.
- Roger Poelman, Oostakker in de 20ste eeuw, s.l., 1981.
