De Westledemolen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Hoekstraat nr. 151 A, ten oosten van de Westlede in het gelijknamig gehucht op 5,3 kilometer ten zuidwesten van de kerk van Eksaarde, op de grens met Zeveneken, maar op grondgebied van Eksaarde.
Naast de molen stond een rosmolen, type houten buitenrosmolen met strodak, om ook in windstille periodes te kunnen malen.
De molen werd vóór 1574 gebouwd. Hij staat genoteerd in het penningkohier van Eksaarde van 1574. Molenaar Roelant Danys hield de molen toen in pacht van de heer van Eksaarde. Volgens artikel 1385 van de legger van de Poppkaart van Eksaarde staat op het perceel D 43 moulin à v. et Schev. (wind- en rosmolen) eigenaar Declercq Joseph molenaar in Eksaarde.
We zien de staakmolen aangeduid op:
- Fricxkaart (1712) met de benaming West Moul(in).
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen.
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen en met de naam Westlede Molen.
- Topografische kaart Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming Westleede Molen.
- Kadastrale kaart P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen en met de benaming West Leede Molen.
Gazette van Gend, nrs. 1025 en 1032 van 12 jan. en 6 febr. 1804:
Bij instel en op verhogingen werd in Eksaarde in januari-februari 1804 openbaar verkocht: een korenwindmolen met de rosmolen, de hofstede, schuur en stallingen, groene en droge kateilen, groot in oppervlakte samen met de grond (met boomgaard, lochting, hofland, molenberg, op- en afrede) 89 a58 ca of 600 Gentse roeden, alles "samen in enen ene los". Voorheen een vrije ban molen geweest gestaan en gelegen in Eksaarde, in d'Hoekstraat, omtrent Zeveneken-Dorp, van oudsher genaamd den Westlee-molen, gebruikt en bewoond door de erfgenamen Guillaume Maenaert "in advenante van 544 fr. 22 et. of 300 guldens Vlaams courant, vrij zuiver geld, per jaar. Liber gebruik vanaf 12 pluviöse jaar XII of 2 februari (Lichtmis) 1804. Ingesteld op 10666 fr. 67 et. off 840 gr. wisselgeld. Inlichtingen in de herberg van (ex-notaris) JA. van Grembergen in Eksaarde.
Eigenaars na 1800:
- tot 1804 de familie Moenaert
- in 1804, openbare verkoop door de erfgenamen Guillaume Moenaert aan Joachim De Clercq van Eksaarde; molenaar
- na 1840, eigenaar: de erfgenamen (overlijden van Joachim De Clercq)
- 1843, deling: a) Joseph De Clercq, molenaar te Eksaarde, b) Jacques De Clercq, molenaar te Eksaarde en c) Pierre De Clercq, molenaar te Eksaarde (onderhandse akte)
- 9 november 1844, deling: a) Joseph De Clercq, molenaar te Eksaarde en b) Pierre De Clercq, molenaar te Eksaarde (onderhandse akte - deel van Jacques De Clercq)
- 10 juli 1862, deling: Joseph De Clercq-Van de Vijver, molenaar te Eksaarde (onderhandse akte - deel van Pierre De Clercq)
- 27 september 1874, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Joseph De Clercq)
- 17 december 1883, erfenis: de kinderen (overlijden van mevr. Van de Vijver de weduwe van Joseph De Clercq)
- 11 augustus 1886, deling: a) Pierre De Clercq, molenaar te Eksaarde, b) Désiré De Clercq, te Eksaarde en c) Clementine De Clercq, te Eksaarde (notarissen Haverbeke en Blanckaert - graanwindmolen, graanstoommolen en graanrosmolen)
- 8 mei 1893, deling: Pierre De Clercq, molenaar te Eksaarde (notaris Haverbeke)
- 30 september 1920, erfenis bij het overlijden van Pierre De Clercq: de erfgenamen: a) Désiré De Clercq, zonder beroep, te Eksaarde, b) Clementine De Clercq, echtgenote Bernard Pieters, molenaar te Eksaarde, c) Irène Marie Clementine De Clercq, naaister te Sleidinge, d) Honère Joseph De Clercq, koopman te Sleidinge, e) Gerard Bernard Joseph Van de Steene, f) Arsène Joseph Victor Van de Steene, g) Pierre Basile De Clercq, koopman te Sleidinge en h) Amelie Marthe Marie De Clercq, zonder beroep te Sleidinge
- 23 december 1922, liquidatie: Bernard Pieters-De Clercq, molenaar te Eksaarde (notaris Van Roeygraanmolen door wind en stoom)
- 10 januari 1936, erfenis: a) Bernard Pieters-De Clercq, de erfgenamen van de vrouw (voor naakte eigendom) en b) Bernard Pieters, landbouwer te Eksaarde (voor vruchtgebruik) (overlijden van Bernard Pieters)
- 18 oktober 1940, verkoop: Romania Sophia Blancke, zonder beroep te Eksaarde (notaris Van Goethem - land met windmolen)
Kort na de aankoop door Romanie Blancke werd de staakmolen in 1941 gesloopt.
Literatuur:
Archiefbronnen en landkaarten:
- Stadsarchief Gent Penningkohier Eksaarde (1574, 1577)
- Fricxkaart (1712)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart Vandermaelen (ca. 1850)
- KadastraIe kaart P.C. Popp (ca. 1855)
Gedrukte bronnen:
- Gazette van Gend, nrs. 1025 en 1032 van 12 jan. en 6 febr. 1804, verkoopsadvertenties.
Werken:
- https://www.molenechos.org/verdwenen/molen.php?nummer=3139
- https://www.familysearch.org/nl/
- Evelyne Baeten, Bijdrage tot de micro toponymie van Eksaarde, Gent, UGent 2008 (scriptie tot het behalen van het diploma van Master in de Taal- en Letterkunde: twee talen. Vakgroep Nederlandse Taalkunde. Academiejaar 2007-2008. Promotor Prof. Dr. Magda Devos).
- Frans De Potter en Jan Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks 111, deel 2, Gent, 1878.
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas, in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, jg. XVI, 1962, deel 2, Gent 1963.
- Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E, Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998.
- Roland Meyfroot e.a., Lokerse Molens, Ekeren, 2002.
- Werner Smet, Kijk op het Waasland, Nieuwkerken-Waas, 1976.
- Werner Smet, De Windmolens in het Waasland, Nieuwkerken-Waas, 1974.
